به طور ساده می‌توان گفت که داکت اسپلیت در واقع همان اسپلیت (کولر گازی) است و با این تفاوت که در کولر گازی، یونیت داخلی به صورت دیواری یا سقفی روکار اجرا می‌شود.

ولی یونیت داخلی (یا هواساز) داکت اسپلیت به صورت توکار و درون سقف کاذب (یا قسمتی از سقف مثل راهرو یا ورودی اتاق ها) نصب می‌شود و سپس با کانال کشی به اتاق‌ها یا قسمت‌های مختلف یک واحد از یک ساختمان متصل شده و هوای تازه را بعد از فیلتر کردن و تنظیم دما در آنها توزیع می‌کند.

در شکل زیر نمایی از یونیت داخلی که به یونیت خارجی خارج از ساختمان با لوله کشی مسی متصل شده، نشان داده شده است. ظرفیت سرمایش و گرمایش داکت اسپلیت نسبت به اسپلیت (کولر گازی) بیشتر است و فضاهای بزرگتری را می‌توان با آن تهویه نمود.

داکت اسپلیت های گرین دارای پمپ گرمایشی می باشند. سیکل گرمایش مشابه کولر گازی عمل می‌کند اما با توجه به بال بودن مصرف برق در حالت گرمایش و پایین بودن قیمت گاز، در مقابل یونیت داخلی کویل آب گرم قرار می دهند.

در فصل زمستان، آب گرمی که توسط پکیج یا موتورخانه ایجاد می‌شود، درون کویل‌ها جریان می‌یابد و کویل را گرم می‌کند. با چرخش فن یونیت داخلی و در نتیجه برخورد هوا با سطح گرم کویل، هوا گرم می‌شود و دیگر مانند کولر گازی از سیکل تبرید تراکمی (انرژی برق و کمپرسور) در گرمایش استفاده نمی‌شود و عملا یونیت خارجی دستگاه داکت اسپلیت در زمستان خاموش می‌شود.

در داکت اسپلیت های ساده از کمپرسور های روتاری On/Off  استفاده شده است.نحوه عملکرد این کمپرسور ها به این صورت می باشد که هرگاه دمای اتاق به مقدار مورد نظر برسد ، کمپرسور خاموش شده و با بالا رفتم دما مجدد کمپرسور استارت می شود.

در داکت اسپلیت های اینورتر از کمپرسور روتاری اینورتر استفده شده است و تفاوت آن با کمپرسور های ساده در این موضوع می باشد که وقتی دما به مقدار مورد نظر می رسد ،کمپرسور خاموش نمی شود و در پایینترین دور به عملکرد خود ادامه می دهد و با بالا رفتن دما کمپرسور به صورت تدریجی بالا می رود و این مزیت که نیاز به جریان راه اندازی مجدد نیست موجب کاهش مصرف برق تا ۴۰ درصد نسبت به نوع ساده می شود.

امروزه انواع داکت اسپلیت‌های اینورتر (دور متغیر) و معمولی (دور ثابت) و نیز تک فاز و سه فاز به بازار عرضه شده است.

با توجه به گوناگونی طرح‌های ارائه شده در کانال‌ها و یونیت‌های داخلی، می‌توان آن را در ساختمان‌هایی با ارتفاع کم سقف کاذب نیز نصب نمود.

برای نصب یونیت داخلی داکت اسپلیت لزومی ندارد که کل ساختمان با سقف کاذب پوشیده شود بلکه در قسمتی از سقف (معمولاً در راهروها و ورودی ها)، با ارتفاع ۲۵ سانتی متر نیز نصب می‌شود.

• قیمت اولیه پایین در سیستم داکت اسپلیت

اولین و مهمترین دلیل برای استفاده از این سیستم، قیمت اولیه کمتر آن (حدود ۳۰ درصد) نسبت به سایر سیستم‌ها مانند مینی چیلر و فن کویل است.

• تامین هوای تازه در سیستم داکت اسپلیت

در این سیستم هوای تازه مورد نیاز ساختمان با اکسیژن کافی هم در فصل زمستان و هم تابستان از بیرون ساختمان (از راه کانال) تامین می‌شود.

• استفاده از تکنولوژی دور متغیر یا اینورتر در سیستم داکت اسپلیت

انواع داکت اسپلیت در دو نوع اینورتر (موتور الکتریکی دور متغیر که کمپرسور را به گردش در می‌آورد) و نوع معمولی (موتور الکتریکی با دور ثابت کار می‌کند) وجود دارند که نوع اینورتر باعث می‌شود که داکت اسپلیت همواره با حداکثر توان کار نکرده و تنها متناسب با نیاز درخواستی و با کم و زیاد شدن دور موتور محرک کمپرسور، تهویه مطبوع مورد نظر را تامین می‌کند.

با توجه به اینکه در این دستگاه معمولاً از کمپرسور اسکرال استفاده می‌شود، نوع اسکرال نسبت به دیگر کمپرسورها ارزان قیمت‌تر بوده و به خاطر وجود کمترین تعداد قطعات متحرک، طول عمر بیشتر و نیز صدا و لرزش کمتری نسبت به سایر کمپرسورها دارد. در ضمن در سیستم‌های دیگر مانند مینی چیلر و فن کویل نیز از کمپرسور نوع اسکرال و تکنولوژی اینورتر استفاده می‌شود.

• فیلتر نمودن هوا در سیستم داکت اسپلیت

داکت اسپلیت قابلیت فیلتر نمودن هوای ورودی به محیط را با استفاده از فیلترهای قابل شستشو دارد.

• مجزا شدن هزینه شارژ هر واحد از کل ساختمان در سیستم داکت اسپلیت

در این سیستم بر خلاف سیستم‌های مرکزی مانند چیلر، هزینه مصرف انرژی برای سرمایش و گرمایش هر واحد از یک آپارتمان از هزینه شارژ عمومی آپارتمان مجزا شده و هر واحد می‌تواند بر مقدار مصرف خود کنترل داشته باشد.

• استفاده از سیستم داکت اسپلیت به جای چند اسپلیت

استفاده از یک دستگاه داکت اسپلیت به جای چند اسپلیت (کولر گازی) و در نتیجه کاهش هزینه بهره برداری، تعمیر و نگهداری و عدم نیاز به تکنسین نگهداری

• کاهش رطوبت هوا در سیستم داکت اسپلیت

در این سیستم نیز همانند سیستم‌های دیگری که بر پایه سیکل تبرید کار می‌کنند (مانند مینی چیلر و فن کویل یا اسپلیت) در فصل تابستان، مقدار رطوبت هوای عبوری از دستگاه به علت تقطیر بخار آب موجود در هوا توسط کویل سرمایشی، کاهش می‌یابد.

• گرمایش مطبوع و قدرتمند داکت اسپلیت

داکت اسپلیت همانند اسپلیت می‌تواند در سیکل گرمایشی کار کند و با مصرف برق گرمایش مورد نیاز را همانند سیکل سرمایش فراهم آورد. ولی در کشور ما که استفاده از گاز به جای برق جهت گرمایش مقرون به صرفه‌تر است، در مناطق سردسیر و نیمه سردسیر کشور برای گرمایش از یک کویل آبگرم که در یونیت داخلی دستگاه جاسازی شده و به آبگرم ارسالی از طرف پکیج گازسوز یا بویلر موتورخانه متصل می‌شود، استفاده می‌گردد. بدین ترتیب با سرد شدن هوا در پاییز و زمستان، مسیر آبگرم ورودی به بونیت داخلی دستگاه داکت اسپلیت باز شده و آبگرم وارد کویل آن می‌شود و با چرخش فن دستگاه، هوای گرم وارد اتاق‌ها و سالن‌ها می‌شود.

۱.عدم منطقه بندی فضای داخل سیستم داکت اسپلیت

منظور از منطقه بندی نمودن، کنترل دمای اتاق‌ها و سالن‌ها به طور مستقل و جداگانه است که چندین اتاق متصل به یک داکت اسپلیت، نمی‌توانند دمای مستقل و جداگانه داشته باشند و همه آنها هم دما خواهند بود و همزمان سرد یا گرم می‌شوند.

بنابرین اگر بخواهیم در هر نوع ساختمانی که به کنترل جداگانه و مستقل دما در آن نیاز باشد، از سیستمی استفاده کنیم، به جای داکت اسپلیت، سیستم مینی چیلر و فن کویل و یا استفاده از دستگاه‌های دیگر توصیه می‌شود.

برای مثال در یک واحد مسکونی اگر در اتاق کودک به دمای ۲۲ درجه سانتی‌گراد (۷۱ درجه فارنهایت)، در سالن به دمای ۱۹ درجه (۶۶ درجه فارنهایت) و در اتاق یک فرد جوان به دمای ۱۷ درجه (۶۳ درجه فارنهایت) نیاز باشد، دمای هوای خروجی از هر فن کویل را می‌توان به شکل مستقل از سایر فن کویل‌ها تنظیم نمود ولی در داکت اسپلیت اینگونه نیست و چون همه اتاق‌ها و سالن‌ها به یک یونیت سقفی و با کانال کشی وصل هستند، همه یک دمای برابر خواهند داشت.

راه حل کنترل دما در سیستم داکت اسپلیت:

البته یک راه برای کنترل مقدار هوای ورودی به هر اتاق و در نتیجه تنظیم دمای آن وجود دارد و آن راه این است که به جای استفاده از دریچه‌های ثابت ورودی هوا در هر اتاق یا سالن، از دریچه‌های موتور دار یا به اصلاح دریچه‌های ترموستاتیکی (دمپر) استفاده شود و هر دریچه به یک ترموستات نصب شده در هر اتاق متصل گردد و با فرمان ترموستات، مقدار باز بودن دریچه و در نتیجه مقدار هوای سرد یا گرم ورودی به هر اتاق کنترل شود.

با کنترل مقدار هوا، دمای هوای آن اتاق یا سالن نیز نسبت به اتاق‌های دیگر از نظر مقدار سردی و گرمی قابل کنترل خواهد بود. بنابرین در سیستم داکت اسپلیت هم می‌توان بر مقدار هوا و دمای هر بخش کنترل داشت به شرطی که از دریچه‌های ترموستاتیکی استفاده کرد و هزینه نصب آنها را نیز در نظر گرفت.

در شکل زیر یک نمونه از دمپرها یا همان دریچه‌های ترموستاتیکی اتوماتیک که موتور دمیر نیز بر روی آن سوار شده و در انتهای هر شاخه از کانال کشی گرد انعطاف‌پذیر نصب می‌شود، نشان داده شده است.

۲.مصرف برق بالاتر سیستم داکت نسبت به سیستم‌های دیگر

همانطور که توضیح داده شد در این سیستم کل فضای داخل با هم و به یک میزان تهویه می‌شود و برای مثال اگر فقط یک فرد در اتاق خود به تهویه نیاز داشته باشد، کل اتاق‌ها و سالن‌های دیگر متصل به آن سیستم تهویه خواهند شد و این طبیعی است که انرژی زیادی به هدر رفته و مصرف برق سیستم افزایش می‌یابد. بنابرین هزینه‌های جاری استفاده از این سیستم درد سرساز خواهد شد.

راه حل‌های کاهش مصرف برق در سیستم داکت چیست؟

• با نصب یک ترموستات در هر اتاق و نیز نصب دریچه‌های ترموستاتیکی که با فرمان ترموستات به طور اتوماتیک باز و بست می‌شوند تا مقدار هوای ورودی به هر اتاق با توجه به نیاز کاهش یا افزایش یابد، می‌توان ضمن کنترل دمای هر اتاق به طور مجزا، از مصرف انرژی صرفه‌جویی نمود و بدین ترتیب مصرف برق آن در مقایسه با سیستم‌های دیگری چون مینی چیلر و فن کویل به یک تعادل می‌رسد.
• استفاده از داکت اسپلیت اینورتر و کنترل هوشمند و متناسب با نیاز کمپرسور آن

۳.میزان صدای سیستم داکت اسپلیت

با توجه به اینکه یونیت داخلی در سقف کاذب جاسازی شده است و از فن بزرگی در آن برای رساندن هوا به همه اتاق‌ها و سالن‌ها استفاده می‌شود و از طرفی هوا از کانال‌های متعدد عبور می‌کند، صدای کارکرد فن یونیت داخلی به فضای داخل منتقل می‌گردد.

راه حل‌های کاهش صدا در داکت اسپلیت چیست ؟

• عدم نصب یونیت داخلی در ورودی اتاق نشیمن یا اتاق خواب‌ها و نصب آن در بالای سقف کاذب ورودی‌ها و راهروها (همانند شکل زیر که یونیت داخلی در راهرو و قبل از ورودی نصب شده و سقف کاذب آن را پوشش می‌دهد.)
• استفاده از دو یا چند دستگاه به جای یک دستگاه با ظرفیت بالا برای اماکن بزرگ (برای مثال به جای استفاده از دستگاه ۶ تن تبرید برای کل واحد می‌توان از دو دستگاه ۳ تن تبریدی استفاده نمود. هر تن تبرید برابر ۱۲۰۰۰BTU/h است.)
• تعبیه دریچه مکش یا دریچه بازگشت هوا در محل مناسب و استفاده از کانال‌های انعطاف‌پذیر عایق کاری شده (هم از نظر صوتی و هم حرارتی) و به طور کلی نصب آن‌های انعطاف‌پذیر که امروزه استفاده می‌شود، نشان داده شده است.)
• خرید دستگاه‌های با برند معتبر اجزای داخلی آنها مانند فن و الکترو موتور متصل به فن از نوع کم صدا یا به اصلاح فوق کم صدا (سوپر سایلنت Super Silent) باشد.
• استفاده از داکت اسپلیت اینورتر
• انتقال شیر انبساط دستگاه از پشت یونیت داخلی و قرار دادن آن در یونیت بیرون از ساختمان در نسل‌های جدید داکت اسپلیت‌ها (با این کار صدای عبور گاز مبرد از شیر انبساط شنیده نمی‌شود و برای جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر لوله‌ها، از عایق‌های حرارتی مناسب بر روی لوله‌های مسی استفاده می‌شود.)

۴.حداکثر فضای قابل پوشش برای تهویه در سیستم داکت اسپلیت

چنانچه از این سیستم در ساختمانی چند طبقه استفاده شود و حجم فضایی که قرار است توسط آن تهویه شود، زیاد باشد، باید همانند اسپلیت از چندین دستگاه و چندین سری لوله کشی بین یونیت‌های داخلی (داخل ساختمان و خارجی (خارج از ساختمان استفاده شود.

در ضمن چون بین یونیت خارجی و داخلی لوله کشی از نوع ملی است و گاز قربون (مبرد) بین یونیت‌ها در جریان است، نمی‌توان یونیت خارج از ساختمان را نسبت به یونیت داخل ساختمان از یک متراژ مشخص دورتر نصب نمود زیرا گاز مبرد در لوله‌های طویل دچار افت فشار زیاد شده و راندمان سیستم کم می‌شود و به همین علت معمولاً یونیت خارج از ساختمان را (همانند کولر گازی) در تراس نصب می‌کنند.

ممکن است، در معرض دید قرار گرفتن دستگاه به زیبایی ساختمان لطمه بزند.

این در حالی است که در سیستم‌های مرکزی دیگر مانند مینی چیلر و فن کویل یا چیلر و فن کویل، گاز مبرد به یونیت‌های داخل ساختمان ارسال نمی‌شود بلکه این آب سرد و گرم است که توسط چیلر یا مینی چیلر (تولید کننده آب سرد) و پکیج یا بویلر (تولید کننده آب گرم و پمپ به فن کویل‌های درون ساختمان پمپاژ می‌شود و محدودیتی در حداکثر طول لوله کشی آن وجود ندارد و می‌توان به راحتی آن را بر روی بام و یا فضایی دورتر از ساختمان نصب نمود.

کانال کشی داکت اسپلیت یا در واقع کانال داکت اسپلیت ضروری ترین و مهمترین عنصر در اجرای سیستم تهویه مطبوع می باشد.

لازم به ذکر است رعایت نکات اجرایی و فنی در طراحی و انجام محاسبات ابعاد کانال ها و مسیرهای انتقال رفت و برگشت در کانال کشی داکت اسپلیت در انواع سیستم های تهویه ساختمانی و به کارگیری کانال عایق دار فاکتور بسیار مهم وموثری می باشد که سبب تغییر در سطح کارایی یا راندمان کاری دستگاه می باشد.

ابعاد کانال داکت اسپلیت نقش بسیار مهمی در رضایت کاربر داکت اسپلیت دارد.

برای این موضوع باید به نکات زیادی توجه نمود ، برخی از این نکات عبارتند از :

• ضخامت مناسب کانال
• عایق کانال
• تقسیم باد صحیح به وسیله ی تیک آف ها
• ساپورت دقیق جهت جلوگیری از شکم آوردن کانال

• کانال کشی داکت اسپلیت از نوع کانال گالوانیزه

کانال گالوانیزه به کار رفته در این نوع کانال کشی داکت اسپلیت قدیمی ترین نوع از انواع کانال کشی داکت اسپلیت می باشد که هنوز هم به دلیل در دسترس بودن و سهولت کاربری مورد استفاده فراوانی قرار می گیرد.

این نوع کانال از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته چهارگوش و گرد تقسیم و تولید می شوند. به منظور افزایش بهره وری این دسته از کانال های مورد استفاده در کانال کشی داکت اسپلیت، از عایق کاری آن پس از نصب بهره برد که بهترین نوع عایق برای این منظور عایق الاستومری می باشد.

علاوه بر نوع عایق ذکر شده می توان از گزینه های دیگری نیز برای این منظور استفاده کرد مانند عایق پلی اتیلن اما این نوع عایق به کار رفته در کانال کشی داکت اسپلیت در اثر گذشت زمان تحلیل رفته و از بین می رود و در نهایت سبب کاهش سطح راندمان کاری سیستم تهویه به دلیل هدر رفت انرژی خواهد شد.

علاوه بر موارد اشاره شده می توان از فلنج فلزی برای اتصال دو کانال به هم و ساپورت میل پیچ کانال برای تراز آن استفاده کرد.

• کانال کشی داکت اسپلیت از نوع کانال پلی اورتان

استفاده از کانال پلی اورتان در سیستم کانال کشی داکت اسپلیت که با نام کانال پیش عایق نیز شناخته شده است گونه ای از محصولات جدید ساختمانی می باشد که بسیاری از معایب کانال گالوانیزه را کاهش داده و بر مزایای خود افزوده است.

از لحاظ مشخصات فنی می توان گفت که این نوع کانال دارای روکش آلومینیومی بر روی خود و فوم تزریقی پلی اورتان در میان جداره ها اشاره کرد که به دلیل دارا بودن این ساختار تا حد زیادی از هدر رفت انرژی کاسته شده و سبب ایجاد سرمایش و گرمایش مطلوب در سیستم داکت اسپلیت و نهایتا محیط خواهد شد.

این محصول که در حالت کلی گزینه مناسبی برای سیستم کانال کشی داکت اسپلیت می باشد از نظر قیمت در سطح کمتر و کیفیت در سطح بالاتری از کانال گالوانیزه می باشد.

شایان ذکر است که عایق کاری کانال کشی داکت اسپلیت پس از نصب به ویژه در فضاهایی که با محدودیت ارتفاع سقف روبرو هستیم مانند سقف کاذب، با مشکلات فراوانی همراه خواهد بود و لذا این موضوع سبب  گسترش استفاده از محصولاتی مانند کانال پلی اورتان در کانال کشی داکت اسپلیت خواهد بود.

در واقع کانال کشی داکت اسپلیت از نوع کانال فلکسیبل بهترین و مناسب ترین نوع برای این فعالیت به شمار می رود که در ادمه به توصیف و مشخصات فنی آن خواهیم پرداخت.

• کانال کشی داکت ا�