آینده انرژی
بحران اقتصاد جهانی 2008- 2009 تغییرات اساسی را در آینده انرژی جهان ایجاد نموده است.
سرعت بهبود وضعیت اقتصادی جهان در سالهای پیشروسیاستهای دولتها در پاسخ به مسئله امنیت انرژی تغییرات آب و هوایی جهان از عوامل اصلی شکل دهنده آینده بازارهای جهانی انرژی خواهد بود.
علیرغم بهبود وضعیت اقتصادی جهان در 12 ماه اخیرنگرانیها از تشدید رکود جهانی تشدید کسری بودجه کشورهای جهان پیشبینی وضعیت اقتصاد جهانی و به تبع آن آینده انرژی جهان را نامطمئن نموده است.
عوامل نا اطمینان در آینده انرژی در میانمدت مهمترین عوامل نااطمینانی در آینده انرژی جهان، عوامل اقتصادی میباشند.
در عین حال نااطمینانی زیاد در چشمانداز قیمتهای انرژی، اندازه ذخایر انرژی، هزینه استخراج این ذخایرو پیشبینی آینده فناوریهای مربوط به بخش انرژی، از دیگر عوامل نا اطمینانی از آینده انرژی جهان میباشد.
اما مهمترین منبع نااطمینانی سیاستهای دولتها در رابطه با انرژی، مصارف آن و نگهداری از این منابع و محیط زیست میباشد.
سیاستهای دولتها در حفظ منابع انرژی دولتهای اکثر کشورهای جهان خواستار استفاده از راهکارهایی در سطح جهان شدهاند که استفاده از منابع انرژی را هم به لحاظ اقتصادی و هم به لحاظ زیستمحیطی، پایدارتر نماید.
اما آنچه باعث نا اطمینانی میشود این است که این سیاستهای محافظتی چه زمانی، چگونه و با چه شدتی اجرا میگردند.
بنابراین آینده پژوهی روندهای انرژی جهان در افق 2035 از سوی آژانس بینالمللی انرژی بر مبنای پیشبینی این سازمان از آینده ناشی از اجرا یا عدم اجرای این سیاستها میباشد.
اهم این سیاستگذاریها در یک سال گذشته، مذاکرات سازمان ملل در کپنهاگ و تعهدات کشورهای G20 بوده است.
براساس توافق انجام شده در نشست کپنهاگ:
- کشورها متعهد به یافتن راهکارهایی برای محدود نمودن متوسط افزایش درجه حرارت زمین به 2 درجه در سال شدند.
- کشورهای صنعتی موظف به فعال نمودن منابع مالی جهت بهبود وضعیت آب و هوایی شدند.
- کشورهای در حال توسعه موظف به اختصاص سالانه 100 میلیارد دلار برای بهبود وضعیت آب و هوایی شدند.
- کشورهای صنعتی موظف به هدفگذاری برای میزان انتشار گاز CO2 تا 2020 شدند.
براساس توافق اجلاس G20 در دسامبر 2009:
- کشورهای عضو متعهد میشوند که آن دست از یارانههایی که منجر به مصرف مسرفانه انرژی(بالاخص سوختهای فسیلی) در این کشورها میشوند را به مرور و در میان مدت کاهش و سپس از بین ببرند.
آینده انرژی جهان و سناریوهای پیشرو
آینده انرژی جهان و سناریوهای پیشرو بر این اساس آژانس بینالمللی انرژی سه سناریو برای آینده انرژی جهان ترسیم نموده است.
-
سناریو سیاستهای جدید
-
سناریو سیاستهای کنونی
-
سناریو 450
سناریو سیاستهای جدید: در این سناریو فرض میشود کشورها تعهدات بینالمللی خویش را انجام دهند به طوری که که تمامی یارانههای سوختهای فسیلی در کشورهای وارد کننده و صادرکننده تا سال 2020 از بین برود و سیاستهای ملی کاهش انتشار گاز CO2 اتخاذ گردد.
سناریو سیاستهای کنونی: در این سناریو فرض میشود کشورها صرفاً سیاستهایی را که تا کنون اجرا نمودهاند، ادامه دهند و یارانه سوختهای فسیلی تنها در بعضی کشورهای واردکننده کنار گذاشته شود.
سناریو 450 : در این سناریو فرض میشود که تمامی یارانههای سوختهای فسیلی تا 2020 در تمامی کشورها وارد کننده و تا 2035 در تمامی کشورهای صادر کننده به جز کشورهای خاورمیانه منسوخ گردد.
در کشورهای خاورمیانه میزان این یارانهها تا سال 2035 به 20 درصد کاهش مییابد. در عین حال این سناریو هم راستا با افزایش متوسط درجه حرارت زمین به 2 درجه سلسیوس در سال میباشد.
تمامی این سناریوها براساس 4 مولفه زیر، آینده انرژی جهان را در شرایط پیش فرض خود پیشبینی می نمایند:
- جمعیت
- قیمت انرژی
- رشد اقتصادی
- فناوری
با توجه به این پیش فرض که رفتار دولتها در مواجهه با مسائل اساسی انرژی از اثرگذارترین مولفهها در بازار انرژی در ربع قرن آینده خواهد بود.
پیشبینیها در مورد آینده انرژی
پیشبینیها در مورد آینده عرضه و تقاضای انرژی در سناریوهای سه گانه متفاوت میباشد.
- براین اساس در سناریو سیاستهای جدید، طی سالهای 2008 تا 2035 تقاضای برای انرژی اولیه سالانه 1.2 درصد افزایش مییابد. به طوری که در 2035 این تقاضا افزایشی معادل 4500 ملیون تن معادل نفت خام خواهد داشت، یعنی افزایشی قریب به 36 درصد.
- تقاضا در سناریو سیاستهای کنونی سریعتر افزایش مییابد به طوری که سالانه معادل 1.4 درصد افزایش خواهد یافت.
- در سناریو 450 اما اگرچه این افزایش همچنان ادامه دارد اما تنها به میزان 0.7 درصد در سال است و کلاً طی این دوره 22 درصد رشد خواهد داشت.
نگاهی بر روندهای انرژی در افق 2035
تقاضای انرژی اولیه تا 2035 تا سال 2035 مهمترین منبع انرژی در هر سه سناریو همچنان سوختهای فسیلی خواهد بود. هرچند که سهم آنها از کل منابع انرژی متفاوت خواهد بود. به طوری که سهم این سوختها از 62 درصد در سناریو 450 تا 79 درصد در سناریو سیاستهای کنونی و 74 درصد در سناریو سیاست های جدید در مقایسه با 81 درصد در سال 2008 میباشد.
شدت مصرف انرژی در 2035
سیاستهایی که در سناریوهای سیاستهای جدید و 450 مفروض گرفته شده است اثر قابل توجهی بر نرخ کاهش شدت مصرف انرژی خواهد داشت. در سناریو سیاستهای کنونی هم شدت مصرف انرژی به آرامی کاهش خواهد یافت اما نه به میزانی که در دو سناریو دیگر قابل دستیابی است.
کاهش شدت مصرف انرژی تا 2035
کاهش شدت مصرف انرژی تا 2035 نسبت به 2008 در هر یک از سناریوها عبارت است از:
- سناریو سیاستهای کنونی : 28 درصد
- سناریو سیاستهای جدید:34 درصد
- سناریو 450 : 41 درصد
نتیجه گیری پیشبینی ها نشان میدهد که در صورت اجرا تعهدات زیست محیطی که کشورهای جهان خود را به آن ملزم نموداند اعم از کاهش یارانه سوختهای فسیلی و سیاستگذاری برای کاهش گازهای گلخانهای آینده انرژی جهان وضعیت با ثبات تری نسبت به حفظ وضع موجود خواهد داشت.
نقش اقتصادهای نوظهور (چین و هند) در افزایش تقاضا برای انرژی و یا کاهش شدت مصرف کلیدی است و باعث تغییرات قابل توجه در ساختار انرژی جهان میگردد.سرمایهگذاری برای تأمین تقاضای جهان برای بازیگران بخش انرژی غیر قابل چشم پوشی است. نیاز به این سرمایهگذاری با فرض افزایش فناوریهای سرمایهبر بیشتر نیز میباشد.